Είμαι μεγάλος οπαδός της λογικής. Προσπαθώ να δω τα πράγματα όπως είναι, σκεπτόμενος λογικά, χρησιμοποιώντας δηλαδή τον (συλ) λογισμό μου και παρατηρώντας τα φαινόμενα έτσι ώστε να προκύπτω σε συμπεράσματα τα οποία θα μου δίνουν απαντήσεις και θα με καθοδηγούν στη ζωή.
Δεν θέλω να αναλύσω εδώ τα είδη των συλλογισμών ή την λογική σύμφωνα με συγκεκριμένους στοχαστές του παρελθόντος, καθώς δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Όπως είχα γράψει και στο βιβλίο μου, Περί Ζωής, οι αποφάσεις μας πέρα της λογικής, πρέπει να βασίζονται στο συναίσθημα μας και να συνυπολογίζουν το ένστικτο μας. Όταν εκλείπει ένα από τα τρία σε υπερθετικό βαθμό, η ζωή μας δεν είναι ισορροπημένη.
Το ένστικτο, όπως το βλέπω εγώ, είναι η πρώτη μας αντίδραση. Η ‘’ενστικτώδης’’ αντίδραση, δηλαδή αυτή που προηγείται του συναισθήματος ή του λογικού. Αν πετάει ένα κουνούπι πάνω από το αυτί μας το βράδυ, το ένστικτο μας θα μας ξυπνήσει και θα προσπαθήσουμε να το πιάσουμε στον αέρα. Αν μας τσιμπήσει, το συναίσθημα μας θα μας κάνει να νευριάσουμε το πιθανότερο, καθώς δεν θέλαμε να βγάλουμε εξάνθημα ούτε να διαταραχθεί ο ύπνος μας από ένα κουνούπι. Στη συνέχεια, με τη χρήση του ορθού λόγου που διαθέτουμε, θα ανοίξουμε το φως και θα προσπαθήσουμε να το εντοπίσουμε και να το σκοτώσουμε.
Αυτός είναι ο κύκλος των αντιδράσεων μας. Μπορούμε να εφαρμόσουμε την ίδια σκέψη για να διαμορφώσουμε εντυπώσεις για πολλά διαφορετικά πράγματα στη ζωή μας. Όταν νιώθουμε ότι αρέσουμε σε μια κοπέλα, το ένστικτο μας πιάνει συγκεκριμένα σημάδια που πολλές φορές δεν γίνονται αντιληπτά άμεσα. Το συναίσθημα μας, μας προστάζει για το αν μας αρέσει η συγκεκριμένη κοπέλα ή όχι, και η λογική μας, φιλτράρει το ένστικτο και το συναίσθημα, για να πάρουμε μια απόφαση σχετικά με τον τρόπο και αν θα μιλήσουμε στη συγκεκριμένη κοπέλα ή όχι. Δεν μπορεί η λογική να μας υποδείξει αν θα μας αρέσει κάποιος ή όχι, είναι απλά εκεί για να φιλτράρει και να αξιολογήσει ήδη υπάρχουσες εντυπώσεις.
Ας πάρουμε τώρα το παράδειγμα της ταινίας Αλφαβίλ, του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, πλάνα της οποίας βλέπετε και στο παρόν βίντεο. Η κοινωνία του Αλφαβίλ, παρουσιάζεται ως μια κοινωνία η οποία συνυπάρχει με την κοινωνία που όλοι φανταζόμαστε ότι υπήρχε το 1965, αλλά υπάρχει μια πολύ σημαντική διαφορά.
Ολόκληρο το Αλφαβίλ, έχει σχεδιαστεί από έναν καθηγητή, ο οποίος με τη σειρά του δημιούργησε το Α-60, έναν υπολογιστή σε στυλ Μάτριξ, όπου εποπτεύει και ρυθμίζει τη ζωή ολόκληρης της πόλης. Ανακρίνει πιθανούς υπόπτους, κι αν τους κρίνει ένοχους, τους εκτελεί σε κοινή θέα, για παραδειγματισμό. Επίσης, και καθώς θεωρείται η απόλυτη αυθεντία, απαγορεύει συνεχώς τη χρήση λέξεων που σήμαιναν πράγματα, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα που είχαν με λέξεις, δεν μπορούσαν δηλαδή να εκφράσουν το λόγο τους.
Θα αναρωτιέστε γιατί εκτελούσαν τον κόσμο. Ο κόσμος εκτελούνταν ως αντιρρησίας συνείδησης, είχε το θράσος να πει την άποψη του, να εκφράσει συναισθήματα πέραν του επιτρεπτού, να πει τις απαγορευμένες λέξεις και να δείξει στους επίδοξους θεούς ότι η θνητότητά τους θα τους πρόφτανε μια μέρα, στο ατέρμονο κυνήγι της δόξας. Όπως ήδη έχω αφήσει να εννοηθεί, το Α-60 έπαιρνε αποφάσεις καθαρά βάσει λογικής και αλγορίθμων, δεν λάμβανε υπόψη ούτε την ανθρώπινη ζωή, ούτε ήξερε το ρητό ‘’ο πρώτος αναμάρτητος τον λίθο βαλέτω’’. Όλα αυτά τα βλέπουμε μέσα από τα μάτια ενός ντετέκτιβ, του Λεμύ Κοσιόν, ο οποίος αναλαμβάνει να εξουδετερώσει τον καθηγητή εμπνευστή αυτής της δυστοπίας της λογικής και να ρίξει συθέμελα και όλο αυτό το σαθρό οικοδόμημα μαζί με τον Α-60, παίρνοντας μαζί του και την αγαπημένη του, η οποία στο τέλος του ξεστομίζει τη λέξη, σ ’αγαπώ.
Θα αναρωτιέστε ίσως, που κολλάνε όλα αυτά με το θέμα της λογικής του συναισθήματος και του ενστίκτου. Η απάντηση κρύβεται στην καθημερινότητα μας. Το παράδοξο της σημερινής κοινωνίας, είναι ότι κινείται βάση λογικής σε τομείς όπως της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά αρκείται αποκλειστικά στο συναίσθημα και στο πρωταρχικό ένστικτο για να παίρνει αποφάσεις καίριας σημασίας και να βγάζει καθοριστικά πορίσματα για το μέλλον της. Αυτό είναι ελλιπές και στις δύο περιπτώσεις. Η επιστήμη, ακόμα και για τους άθεους, άπιστους ή αγνωστικιστές, χρειάζεται από τους επιστήμονές της, την ιδέα της πίστης σε κάτι ανώτερο, έτσι ώστε να διατηρήσουν την απαραίτητη ταπεινότητα ή αυτογνωσία αν προτιμάτε, για να μπορέσουν να συνεχίσουν το εξελικτικό τους έργο χωρίς να διαπράττουν ύβρι προς το ίδιο τους το πνεύμα, και να ξεφεύγουν από το εν οίδα ότι ουδέν οίδα του πάνσοφου Σωκράτη, ο οποίος ήταν μάλλον ο πιο θεοσεβούμενος από τους συγχρόνους του. Επίσης, χρειάζεται η λογική στο συναίσθημα και το ένστικτο, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην λειτουργούν βάσει παρόρμησης και να αφήνουν να συναισθήματά τους να τους κάνουν υποχείρια επιτήδειων. Το συναίσθημα τις περισσότερες φορές είναι παροδικό, ειδικά αν είναι της ενστικτώδους φάρας. Όπως και να έχει, όλα τα παραπάνω, ελπίζω να σας προβλημάτισαν όσο κι εμένα. Έγραψα και ένα ποίημα, με σκοπό να τα ξεκαθαρίσω, αλλά ίσως σας μπερδέψω περισσότερο.
Όταν ξυπνήσεις μέσα στο σκοτάδι
Όταν ξυπνήσεις μέσα στο σκοτάδι, φρόντισε μην ανοίξεις το φως, μπορεί να μην είσαι έτοιμος για όλα αυτά που αντικρύσεις. Κράτα τον φακό σου χαμηλά, τα μάτια σου ανοιχτά, αλλά πρόσεχε(!),το σκοτάδι εύκολα συνηθίζεται και η συνήθεια ξεπερνάει τη φύση που μας δόθηκε από τον δημιουργό μας.
Σημαντικό επίσης είναι, οι πιστοί σου σύντροφοι στην πορεία που θα διαλέξεις. Θα θελήσουν να πορευτούν στην άβυσσο του σκότους με τον φακό τους, ή θα συνεχίσουν μαζί σου μυστικά να ακροβατούν στις γκρίζες χαραμάδες;
Πολλές φορές, σύντροφοι χάνονται, από πολλαπλές αιτίες. Διάολε, οι ίδιοι οι ταξιδευτές χάνονται και πολλές φορές αργούν να το καταλάβουν. Σαν μυστικοί πράκτορες που πήγαν να ερευνήσουν τόπους μακρινούς και επικίνδυνους, αλλά ο κίνδυνος ήταν τόσο μεγάλος που από τη μιζέρια της αποτυχίας τους να αποτύχουν, τους γλύτωσε λίγο αλκοόλ και η συντροφιά μια πόρνης το βράδυ.
Πέρα αυτών όμως, νεαρέ υπνοβάτη, φρόντισε να μάθεις ότι οι λέξεις απαγορεύονται. Το σκοτάδι μισεί τις λέξεις, πόσο μάλλον αυτές που λέγονται λίγο πριν ξημερώσει, όταν ο ήλιος κρατάει το σπαθί του πάνω στο άρμα του και φοβερίζει κάθε τελώνιο. Οι λέξεις αυτές, έχουν δύναμη, γιατί με τις λέξεις ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει νυχτερινή όραση, ή αλλιώς, την όραση που είχε μέσα του, αλλά δεν είχε ποτέ ανακαλύψει.
Μια αλληγορία η ζωή, το κακό όμως είναι ότι δεν θα σου το πει ποτέ από μόνη της.