Ήταν Μάης του 2012 όταν καθόμουν μόνος μπροστά από τη τηλεόραση του σπιτιού μου και πανηγύριζα το νικητήριο καλάθι του Γιώργου Πρίντεζη ενάντια στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, στο τελικό του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου μπάσκετ. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Ούρλιαζα, εκστασιασμένος, σαν να είχα κερδίσει το μεγαλύτερο στοίχημα της ζωής μου, ξεχνώντας τον εαυτό μου και με κάποιο τρόπο, ξεχνώντας τον εαυτό μου. Δεν ήμουν ο Στέλιος, ήμουν ένας οπαδός του Ολυμπιακού, και από τη στιγμή που ήμουν ένα οπαδός του Ολυμπιακού, ο Στέλιος περνούσε σε δεύτερη μοίρα.
Μερικά χρόνια περνάνε, και βρίσκομαι στο Πανεπιστήμιο, όπου όπως και καθένας που έχει πάει πανεπιστήμιο, υπάρχουν πράγματα που μας χωρίζουν και πράγματα που μας ενώνουν. Φαινομενικά πάντα, καθώς πως να χωρίσεις κάτι με άτομα που δεν γνώριζες καν μέχρι πριν λίγο καιρό; Τι ομάδα είσαι εσύ, τι ομάδα είναι αυτός, σε τι παράταξη θα μπεις τυχαία με τον πρώτο φανατικό που θα σε πείσει ότι έχει δίκιο και πάει λέγοντας. Εκείνη τη στιγμή, όντας 18χρονος άγουρος και άβγαλτος φοιτητής, δεν φαντάζεσαι ούτε διανοείσαι ότι όλα αυτά που σε σχημάτισαν και σε διαμόρφωσαν, αλλά και συνεχίζουν να το κάνουν, είναι πολλές φορές τυχαία, αλλά αυτή η τύχη, απορρέει από ένα σύνολο επιλογών και μονοπατιών που δεν επιλέχθηκαν τυχαία. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με γονείς γιατρούς, έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει γιατρός, αν οι γονείς του είναι συντηρητικοί, έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει συντηρητικός και έτσι, αν την περίοδο όπου οι γονείς του ζουν, μια ομάδα ατόμων ή μια συλλογική οργάνωση ταιριάζει με τα συμφέροντα και τις πεποιθήσεις τους, το πιθανότερο είναι ότι θα την ακολουθήσουν, ελαφρώς ή πιο ενεργά. Αν την ακολουθήσουν ελαφρώς, τότε η πιθανότητα θέλησης της μετάδοσης των δικών τους πιστεύω στα παιδιά τους ή σε τρίτους είναι δυσκολότερη, αν είναι πιο ενεργά προσκολλημένοι σε εκείνη την ιδέα τότε το πιθανότερο είναι οι άμεσοι δέκτες αυτής τους της ιδέας να επηρεαστούν και να γαλουχηθούν μέσα στις ιδέες των άμεσων πομπών τους.
Έτσι , για να δοθεί ένα παράδειγμα, αν ακριβώς την στιγμή που πατήσω στο πανεπιστήμιο έχω γαλουχηθεί με το ομαδικό αίσθημα του ολυμπιακού και η αντίδραση μου στους ανθρώπους που δεν είναι ολυμπιακοί είναι, αν όχι εχθρική, αρνητικά προκατειλημμένη, τότε πολύ απλά δεν θα κάνω παρέες με όποιον δεν είναι Ολυμπιακός. Αυτό είναι το κύριο πρόβλημα μου και με τις κομματικές και ατομικές πολιτικές ομαδοποιήσεις και κατατάξεις. Είσαι δεξιός, είσαι αριστερός, είσαι φιλελεύθερος, είσαι σοσιαλιστής, είσαι, είσαι, είσαι. Αρχίζω να γίνομαι πολύ σκεπτικός με την ιδέα της ιδεολογίας και της σχέσης της με την ατομική ταυτότητα. Είμαι ΕΓΩ, με όλα τα κακά και τα καλά μου, ένα Εγώ που έχει διαμορφωθεί και διαμορφώνεται συνεχώς στο δικό του μονοπάτι, και σε αυτό το μονοπάτι δεν υπάρχουν στάσεις που εμποδίζουν αυτό τον δρόμο. Δεν θέλω να δεσμεύομαι από αυτά που δεσμεύουν όλους τους άλλους, και αυτό είναι κάτι που είναι δυσνόητο από πολλούς, οι οποίοι ευαγγελίζονται κοινωνικές ελευθερίες και φέρουν την αλήθεια και τη δικαιοσύνη στο προσκέφαλο τους. Δυστυχώς, έχουν ξεγελαστεί, και πέφτουν ξανά στην οπαδική παγίδα. Υιοθετούν λεξιλόγιο που δεν είναι δικό τους, όπως οι οπαδοί τραγουδούν συνθήματα απλά γιατί τα τραγουδούν κι όλοι οι υπόλοιποι. Το ένστικτο της αγέλης, που καθοδηγείται από ένα αόρατο μόρφωμα, ένα όνομα για το οποίο πρέπει να φωνάζουμε και χτυπιόμαστε, χωρίς όμως αυτό το όνομα να έχει κανένα άλλο χαρακτηριστικό, εκτός από το γεγονός ότι εμείς σαν οπαδοί, το ακολουθούμε…
Ποτέ μου δεν ένιωθα άνετα με το να φωνάζω συνθήματα, απλά δεν είναι φυσιολογικό για μένα. Προτιμώ να ακολουθώ κάτι συνειδητά, και να το επιλέγω γιατί όντως έχω καταλήξει ότι είναι αυτή η επιθυμία μου. Για να γίνει όμως αυτό, χρειάζεται το άτομο μας να έχει θέσει το θεμελιώδες ερώτημα της ύπαρξης, κι αυτό κατά τη γνώμη μου είναι ατομική υπόθεση, η οποία απαγορεύει τη συλλογική σκέψη. Ένα Εγώ που δεν έχει συλλάβει την ίδια του τη συνείδηση, δεν νοείται να τη συλλάβει μέσω του συνόλου. Αντιθέτως, μπορεί να βοηθήσει το σύνολο όταν έχει συλλάβει το Εγώ του, αλλά το παράδοξο είναι ότι όταν συμβεί αυτό, δεν θα θελήσει καν να στραφεί προς το σύνολο για να βρει απαντήσεις. Όπως έκανε και ο Ηράκλειτος, το Εγώ μας έγινε ένα με τη συνείδηση μας και ανακάλυψε την ύπαρξη του, όταν ‘’αναζήτησε τον εαυτό του’’, Εδιζησάμην εμεωυτόν.
Προχωράμε μερικά χρόνια μετά, παρακολουθώ μάθημα στο Πανεπιστήμιο σχετικά με το πως επηρεάζει ο αθλητισμός το άτομο. Η απάντηση είναι, σε τεράστιο βαθμό. Προσέξτε, δεν μιλάω για τον υγιή αθλητισμό, για ιδεώδη του παρελθόντος και για τον αθλητισμό ως εκπλήρωση του ανθρώπου, και ως αρωγό για την τελείωση του και την τοποθέτηση του δίπλα στα καλλιτεχνήματα του Πραξιτέλη. Μιλάω για τον εκφυλισμένο αθλητισμό, αυτόν που δε νοιάζεται για την άθληση, αλλά νοιάζεται για την κατηγοριοποίηση και την τοποθέτηση ανθρώπων σε φακέλους, έτσι ώστε να αποκτούν την ταυτότητα που δεν είχαν ποτέ. Μονομαχίες, Ιππόδρομοι, Κονταρομαχίες, Ποδοσφαιρικοί αγώνες. Έχει πραγματικά σημασία; Γιατί αγοράζουμε φανέλες ανθρώπων με άλλα ονόματα στην πλάτη μας; Είμαι και εγώ ένοχος εδώ. Όταν παίζαμε ποδόσφαιρο, νιώθαμε ότι η φανέλα του Ροναλντίνιο θα μας κάνει να παίζουμε ποδόσφαιρο όπως κι αυτός, αλλά η πραγματικότητα αργεί να φανεί, και φαίνεται μετά από πολύ καιρό, όταν βλέπεις τα είδωλα σου στη φυλακή ή εξαρτημένους από τα ναρκωτικά να διοικούν καρτέλ και συμμορίες. Στο μεσοδιάστημα όμως, η ζημιά έχει γίνει, και εμείς ξεχνάμε τη δική μας ζωή, ζώντας στην παράλληλα πραγματικότητα που έχει δημιουργηθεί από άλλους για μας.
Ο οπαδισμός σήμερα, δεν θέλω να τον λέω αθλητισμό, μας μειώνει. Μας υποβαθμίζει, μας καταπατά. Σε μια άλλη ιστορική αναδρομή, ήμουν με ένα φίλο μου σε ένα καφέ και πίναμε τσάι, ενώ παράλληλα είχε στην τηλεόραση ένα αγώνα μιας Κυπριακής ομάδας με μια άλλη, ευρωπαϊκή. Ήρθαν δύο κύριοι σε ένα μπροστινό τραπέζι, Κυπριακής καταγωγής, για να δουν τον αγώνα. Όταν τους ρώτησα αν ήρθαν για να υποστηρίξουν με αυτό τον τρόπο την ομάδα τους, μου απάντησαν ότι ήρθαν να δουν τη συγκεκριμένη ομάδα να χάνει, καθώς υποστήριζαν φανατικά μια αντίπαλη Κυπριακή ομάδα. Όταν είδαν ότι η ομάδα της χώρας στην οποία είναι υπήκοοι κέρδιζε στον Ευρωπαϊκό αγώνα της, σηκώθηκαν και έφυγαν βρίζοντας τους δαίμονες που είχαν οι ίδιοι μέσα στο κεφάλι τους. Οι ίδιοι όμως άνθρωποι, θα είναι εκείνοι που θα μιλήσουν για δικαιοσύνη και πανανθρώπινες ελευθερίες, ενώ δεν έχουν καταλάβει καν πως λειτουργεί ο ίδιος τους ο νους, ή καλύτερα ο ά-νους.
Λένε ότι ο σοφός άνθρωπος εξασκεί την φιλοσοφία του. Αυτό προϋποθέτει να έχει φιλοσοφία να εξασκήσει. Επίσης προϋποθέτει η φιλοσοφία του να μπορεί να εξασκηθεί στην πραγματική ζωή, όχι να είναι μια φιλοσοφία χωρίς περιεχόμενο, η οποία ονειρεύεται ουτοπίες και ύστατους σκοπούς, αγνοώντας δεδομένα του παρόντος και ζώντας σε ένα ένδοξο παρελθόν, όπου όλως τυχαίως, δεν το έζησαν ποτέ οι πρεσβευτές της για να το μαρτυρήσουν και σε εμάς. Μπορεί πραγματικά, ο οπαδισμός, ο φανατισμός και η ταύτιση μας με τους πολλούς, για τη δημιουργία ενός όλου που θα είναι υπέρ όλων, να είναι μια ρεαλιστική κατάσταση που θα μας οδηγήσει στην τελείωση μας; Όπως κάνω αναφορά και στο βιβλίο μου , παραπέμποντας στον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος πρέπει να ζει σε κοινωνίες, αλλά δεν πρέπει να ζει σε αυτές ως ιδιώτης καταναλωτής, αλλά ως συμμετέχων πολίτης, με το άτομο του να ορίζει πόση συμμετοχή μπορεί να αντέξει. Η ισότητα είναι αυτή, και διαφέρει από κάθε είδος οπαδισμού, κατηγοριοποιήσεων και μαζικοτήτων. Αν θα επιλέξουμε να είμαστε όλοι, για έναν κοινό σκοπό επειδή έτσι θα έχει δομηθεί η κοινωνία μας και αυτός θα είναι ο τρόπος ζωής μας, ας γίνει έτσι. Για να γίνει αυτό όμως, είναι απαραίτητο να είμαστε άτομα που δημιουργούν ένα σύνολο, όχι σύνολο που προϋποθέτει καλουπωμένα άτομα για να υπάρξει και να διατηρήσει την ιδέα του ως σύνολο. Οι προσωπικότητες πρέπει να μας κάνουν πολίτες του συνόλου, όχι το σύνολο να διαμορφώνει την προσωπικότητά μας και να την ορίζει, χωρίς να μας αφήνει τα περιθώρια να ρωτήσουμε: τι είμαστε και να συνειδητοποιήσουμε το εγώ μας. Έτσι διασπόμαστε, έτσι πολεμάμε για άγνωστους λόγους, κι έτσι, καταργούμε τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Αυτό είναι, το διαίρει και βασίλευε.