คู่มืออุภัยพากยปริวัตน์ หัดแปลภาษาบาลี ฺHandbook of Pali for Beginners
On Sale
$15.00
$15.00
คู่มืออุภัยพากษปริวัตน์ หัดแปลภาษาบาลี ฺHandbook of Pali for Beginners การแปลแบบฝึกหัดเป็นการแปลโดยยกศัพท์ และมีคำอธิบายแต่ละข้ออย่างละเอียด
ตัวอย่าง
๑.วิธีเรียงความภาษามคธ
ให้นักศึกษาภาษาบาลีทราบเป็นเบื้องต้นไว้ว่า วิธีเรียงความในภาษามคธ (ภาษาบาลี) ไม่เหมือนเรียงความในภาษาไทย จะใช้กลับกันเสมอ เช่น คำภาษาไทยว่า สาวก ของพระพุทธเจ้า คำมคธ (ภาษาบาลี) ต้องเรียงกลับกันว่า ของพระพุทธเจ้า สาวก
จงแปลมคธเป็นไทย
ข้อ ๑ - ข้อ ๓๐
๑.พุทฺธสฺส สาวโก.
คำแปล สาวโก อันว่าพระสาวก พุทฺธสฺส ของพระพุทธเจ้า.
คำอธิบาย สาวโก เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน พุทฺธสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒. ธมฺเม ปสาโท.
คำแปล ปสาโท อันว่าความเลื่อมใส ธมฺเม ในธรรม.
คำอธิบาย ปสาโท เป็น อการันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลก่อน ธมฺเม ลงในสัตตมีวิภัตติ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๓. สาวกานํ สงฺโฆ.
คำแปล สงฺโฆ อันว่าหมู่ สาวกานํ แห่งสาวกทั้งหลาย.
คำอธิบาย สงฺโฆ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สาวกานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๔. อาจริยสฺส สิสฺสา.
คำแปล สิสฺสา อันว่าศิษย์ทั้งหลาย อาจริยสฺส ของอาจารย์.
คำอธิบาย สิสฺสา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย อาจริยสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๕. คาเม อาวาโส.
คำแปล อาวาโส อันว่าอาวาส คาเม ใกล้บ้าน.
คำอธิบาย อาวาโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน คาเม ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน หรือ ใกล้ แปลเป็นอันดับสอง.
๖. คาเมสุ ทารกา.
คำแปล ทารกา อันว่า เด็กทั้งหลาย คาเมสุ ในบ้านทั้งหลาย.
คำอธิบาย ทารกา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลก่อน คาเมสุ ลงในสัตตมีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า ใน...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๗. อาจริมฺหิ คารโว.
คำแปล คารโว อันว่าความเคารพ อาจริยมฺหิ ในอาจารย์.
คำอธิบาย คารโว เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อาจริยมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๘. สงฺฆสฺส วิหาโร.
คำแปล วิหาโร อันว่าวิหาร สงฺฆสฺส ของสงฆ์.
คำอธิบาย วิหาโร เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สงฺฆสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลเป็นอันดับสอง.
๙.อุปชฺฌายสฺส ปตฺโต.
คำแปล ปตฺโต อันว่าบาตร อุปชฺฌายสฺส ของพระอุปัชฌาย์.
คำอธิบาย ปุตฺโต เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อุปชฺฌายสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๐. ขตฺติยานํ กุมารา.
คำแปล กุมารา อันว่ากุมารทั้งหลาย ขตฺติยานํ ของกษัตริย์ทั้งหลาย.
คำอธิบาย กุมารา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลก่อน ขตฺติยานํ ลงฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๑. อคฺคิโน ขนฺโธ.
คำแปล ขนฺโธ อันว่ากอง อคฺคิโน แห่งไฟ.
คำอธิบาย ขนฺโธ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อคฺคิโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๒. อิสีสํ อสฺสโม.
คำแปล อสฺสโม อันว่า อาศรม อิสีนํ ของฤษีทั้งหลาย.
คำอธิบาย อสฺสโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อิสีนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๓. อริมฺหา อุตราโส.
คำแปล อุตราโส อันว่าความสะดุ้ง อริมฺหา แต่ข้าศึก.
ตำอธิบาย อุตราโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อริมฺหา ลงในปัญจมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แต่ หรือ จาก แปลเป็นอันดับสอง.
๑๔. รุกฺขสฺส สุสิเร อหิ.
คำแปล อหิ อันว่างู สุริเร ในโพรง รุกฺขสฺส ของตนไม้.
คำอธิบาย อหิ เป็น อิ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สุริเร ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง รุกฺขสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับที่สาม
๑๕. โกฏฺเฐ วีหโย.
คำแปล วีหโย อันว่าข้าวเปลือกทั้งหลาย โกฏฺเฐ ในฉาง.
คำอธิบาย วีหิโย เป็น อิ การันต์ อิตถีลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน โกฏฺเฐ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๑๖. กริโน ทนฺตา.
คำแปล ทนฺตา อันว่างาทั้งหลาย กริโน แห่งช้าง.
คำอธิบาย ทนฺตา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก กริโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๗. มนฺตีนํ สมาคโม.
คำแปล สมาคโม อันว่า สมาคม มนฺตีนํ แห่งคนมีความคิดทั้งหลาย.
คำอธิบาย สมาคโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน มนฺตีนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๘. รุกเข สิขี.
คำแปล สิขี อันว่านกยูง รุกฺเข บนต้นไม้.
คำอธิบาย สิขี เป็น อี การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน รุกฺเข ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๑๙. ทณฺฑิสฺส หตฺเถ ทณฺโฑ.
คำแปล ทณฺโฑ อันว่า ไม้เท้า หตฺเถ ในมือ ทณฺฑิสฺส ของคนมีไม้เท้า.
คำอธิบาย ทณฺโฑ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน หตฺเถ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง ทณฺฑิสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสาม.
๒๐. เสฏฺฐิมฺหิ วิสฺสาโส.
คำแปล วิสฺสาโส อันว่าความคุ้นเคย เสฏฺฐิมฺหิ ในเศรษฐี.
คำอธิบาย วิสฺสาโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน เสฏฺฐิมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๒๑. วเช ปสโว.
คำแปล ปสโว อันว่า สัตว์ของเลี้ยงทั้งหลาย วเช ในคอก.
คำอธิบาย ปสโว เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก วเช ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๒๒. ปพฺพตสฺส สิขเร เกตุ.
คำแปล เกตุ อันว่าธง สิขเร บนยอด ปพฺพตสฺส ของภูเขา.
คำอธิบาย เกตุ เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก สิขเร ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง ปพฺพตสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสาม.
๒๓. เสตุมหิ รโถ.
คำแปล รโถ อันว่ารถ เสตุมฺหิ บนสะพาน.
คำอธิบาย รโถ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน เสตุมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า บน หรือ ใน แปลเป็นอันดับสาม.
๒๔. ครุโน ปุตฺตา.
คำแปล ปุตฺตา อันว่าบุตรทั้งหลาย ครุโน ของครู.
คำอธิบาย ปุตฺตา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก ครุโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒๕. กุมารานํ ครโว.
คำแปล ครโว อันว่าครูทั้งหลาย กุมารานํ ของกุมารทั้งหลาย.
คำอธิบาย ครโว เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลเป็นอันดับแรก กุมารานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง...ทั้งหลาย แปลเป็นอันสอง.
๒๖. วิญฺญูนํ โอวาโท.
คำแปล โอวาโท อันว่าโอวาท วิญฺญูนํ ของผู้รู้วิเศษทั้งหลาย.
คำอธิบาย โอวาโท เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก วิญญูนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๒๗. โลเก สยมฺภู.
คำแปล สยมฺภู อันว่าพระผู้เป็นเอง โลเก ในโลก.
คำอธิบาย สยมฺภู เป็น อู การันต์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก โลเก ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับที่สอง.
๒๘. สยฺภุโน ธมฺโม.
คำแปล ธมฺโม อันว่าธรรม สยมฺภุโน ของพระผู้เป็นเอง.
คำอธิบาย ธมฺโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก สยมฺภุโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒๙. เวทานํ ปารคุโน.
คำแปล ปารคุโน อันว่าบุคคลผู้ถึงฝั่งโดยปกติทั้งหลาย เวทานํ แห่งพระเวททั้งหลาย.
คำอธิบาย ปารคุโน เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย เวทานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๓๐. วิญฺญูหิ อุปสํเสโว.
คำแปล อุปสํเสโว อันว่าความเข้าไปส้องเสพ วิญฺญูหิ ด้วยผู้รู้วิเศษทั้งหลาย.
คำอธิบาย อุปสํเสโว เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน วิญญูหิ ลงในตติยาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า ด้วย...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับที่สอง.
แปลไทยเป็นมคธ
ข้อ ๓๑ – ข้อ ๕๐
๓๑.ความเชื่อ ในพระพุทธเจ้าทั้งหลาย
คำแปล พุทฺเธ สทฺธา.
คำอธิบาย สทฺธา เป็น อา การันต์ อิตถีลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ เรียงไว้ข้างหลัง พุทฺเธ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน เรียงไว้ข้างหน้า.
๓๒.ผล ของพระธรรม.
คำแปล ธมฺมสฺสฺ วิปาโก.
คำอธิบาย วิปาโก เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เรียงไว้ข้างหลัง ธมฺมสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ เรียงไว้ข้างหน้า.
๓๓. กุฏิทั้งหลาย ของสงฆ์.
คำแปล สงฆสฺส กุฏิโย.
คำอธิบาย กุฏิโย เป็น อิ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ &
ตัวอย่าง
๑.วิธีเรียงความภาษามคธ
ให้นักศึกษาภาษาบาลีทราบเป็นเบื้องต้นไว้ว่า วิธีเรียงความในภาษามคธ (ภาษาบาลี) ไม่เหมือนเรียงความในภาษาไทย จะใช้กลับกันเสมอ เช่น คำภาษาไทยว่า สาวก ของพระพุทธเจ้า คำมคธ (ภาษาบาลี) ต้องเรียงกลับกันว่า ของพระพุทธเจ้า สาวก
จงแปลมคธเป็นไทย
ข้อ ๑ - ข้อ ๓๐
๑.พุทฺธสฺส สาวโก.
คำแปล สาวโก อันว่าพระสาวก พุทฺธสฺส ของพระพุทธเจ้า.
คำอธิบาย สาวโก เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน พุทฺธสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒. ธมฺเม ปสาโท.
คำแปล ปสาโท อันว่าความเลื่อมใส ธมฺเม ในธรรม.
คำอธิบาย ปสาโท เป็น อการันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลก่อน ธมฺเม ลงในสัตตมีวิภัตติ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๓. สาวกานํ สงฺโฆ.
คำแปล สงฺโฆ อันว่าหมู่ สาวกานํ แห่งสาวกทั้งหลาย.
คำอธิบาย สงฺโฆ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สาวกานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๔. อาจริยสฺส สิสฺสา.
คำแปล สิสฺสา อันว่าศิษย์ทั้งหลาย อาจริยสฺส ของอาจารย์.
คำอธิบาย สิสฺสา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย อาจริยสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๕. คาเม อาวาโส.
คำแปล อาวาโส อันว่าอาวาส คาเม ใกล้บ้าน.
คำอธิบาย อาวาโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน คาเม ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน หรือ ใกล้ แปลเป็นอันดับสอง.
๖. คาเมสุ ทารกา.
คำแปล ทารกา อันว่า เด็กทั้งหลาย คาเมสุ ในบ้านทั้งหลาย.
คำอธิบาย ทารกา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลก่อน คาเมสุ ลงในสัตตมีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า ใน...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๗. อาจริมฺหิ คารโว.
คำแปล คารโว อันว่าความเคารพ อาจริยมฺหิ ในอาจารย์.
คำอธิบาย คารโว เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อาจริยมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๘. สงฺฆสฺส วิหาโร.
คำแปล วิหาโร อันว่าวิหาร สงฺฆสฺส ของสงฆ์.
คำอธิบาย วิหาโร เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สงฺฆสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลเป็นอันดับสอง.
๙.อุปชฺฌายสฺส ปตฺโต.
คำแปล ปตฺโต อันว่าบาตร อุปชฺฌายสฺส ของพระอุปัชฌาย์.
คำอธิบาย ปุตฺโต เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อุปชฺฌายสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๐. ขตฺติยานํ กุมารา.
คำแปล กุมารา อันว่ากุมารทั้งหลาย ขตฺติยานํ ของกษัตริย์ทั้งหลาย.
คำอธิบาย กุมารา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลก่อน ขตฺติยานํ ลงฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๑. อคฺคิโน ขนฺโธ.
คำแปล ขนฺโธ อันว่ากอง อคฺคิโน แห่งไฟ.
คำอธิบาย ขนฺโธ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อคฺคิโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๒. อิสีสํ อสฺสโม.
คำแปล อสฺสโม อันว่า อาศรม อิสีนํ ของฤษีทั้งหลาย.
คำอธิบาย อสฺสโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อิสีนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๓. อริมฺหา อุตราโส.
คำแปล อุตราโส อันว่าความสะดุ้ง อริมฺหา แต่ข้าศึก.
ตำอธิบาย อุตราโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน อริมฺหา ลงในปัญจมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แต่ หรือ จาก แปลเป็นอันดับสอง.
๑๔. รุกฺขสฺส สุสิเร อหิ.
คำแปล อหิ อันว่างู สุริเร ในโพรง รุกฺขสฺส ของตนไม้.
คำอธิบาย อหิ เป็น อิ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน สุริเร ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง รุกฺขสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับที่สาม
๑๕. โกฏฺเฐ วีหโย.
คำแปล วีหโย อันว่าข้าวเปลือกทั้งหลาย โกฏฺเฐ ในฉาง.
คำอธิบาย วีหิโย เป็น อิ การันต์ อิตถีลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน โกฏฺเฐ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๑๖. กริโน ทนฺตา.
คำแปล ทนฺตา อันว่างาทั้งหลาย กริโน แห่งช้าง.
คำอธิบาย ทนฺตา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก กริโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๑๗. มนฺตีนํ สมาคโม.
คำแปล สมาคโม อันว่า สมาคม มนฺตีนํ แห่งคนมีความคิดทั้งหลาย.
คำอธิบาย สมาคโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน มนฺตีนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๑๘. รุกเข สิขี.
คำแปล สิขี อันว่านกยูง รุกฺเข บนต้นไม้.
คำอธิบาย สิขี เป็น อี การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน รุกฺเข ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๑๙. ทณฺฑิสฺส หตฺเถ ทณฺโฑ.
คำแปล ทณฺโฑ อันว่า ไม้เท้า หตฺเถ ในมือ ทณฺฑิสฺส ของคนมีไม้เท้า.
คำอธิบาย ทณฺโฑ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน หตฺเถ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง ทณฺฑิสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสาม.
๒๐. เสฏฺฐิมฺหิ วิสฺสาโส.
คำแปล วิสฺสาโส อันว่าความคุ้นเคย เสฏฺฐิมฺหิ ในเศรษฐี.
คำอธิบาย วิสฺสาโส เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน เสฏฺฐิมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๒๑. วเช ปสโว.
คำแปล ปสโว อันว่า สัตว์ของเลี้ยงทั้งหลาย วเช ในคอก.
คำอธิบาย ปสโว เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก วเช ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง.
๒๒. ปพฺพตสฺส สิขเร เกตุ.
คำแปล เกตุ อันว่าธง สิขเร บนยอด ปพฺพตสฺส ของภูเขา.
คำอธิบาย เกตุ เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก สิขเร ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับสอง ปพฺพตสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสาม.
๒๓. เสตุมหิ รโถ.
คำแปล รโถ อันว่ารถ เสตุมฺหิ บนสะพาน.
คำอธิบาย รโถ เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน เสตุมฺหิ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า บน หรือ ใน แปลเป็นอันดับสาม.
๒๔. ครุโน ปุตฺตา.
คำแปล ปุตฺตา อันว่าบุตรทั้งหลาย ครุโน ของครู.
คำอธิบาย ปุตฺตา เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับแรก ครุโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒๕. กุมารานํ ครโว.
คำแปล ครโว อันว่าครูทั้งหลาย กุมารานํ ของกุมารทั้งหลาย.
คำอธิบาย ครโว เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลเป็นอันดับแรก กุมารานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง...ทั้งหลาย แปลเป็นอันสอง.
๒๖. วิญฺญูนํ โอวาโท.
คำแปล โอวาโท อันว่าโอวาท วิญฺญูนํ ของผู้รู้วิเศษทั้งหลาย.
คำอธิบาย โอวาโท เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก วิญญูนํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๒๗. โลเก สยมฺภู.
คำแปล สยมฺภู อันว่าพระผู้เป็นเอง โลเก ในโลก.
คำอธิบาย สยมฺภู เป็น อู การันต์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก โลเก ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน แปลเป็นอันดับที่สอง.
๒๘. สยฺภุโน ธมฺโม.
คำแปล ธมฺโม อันว่าธรรม สยมฺภุโน ของพระผู้เป็นเอง.
คำอธิบาย ธมฺโม เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลเป็นอันดับแรก สยมฺภุโน ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า แห่ง หรือ ของ แปลเป็นอันดับสอง.
๒๙. เวทานํ ปารคุโน.
คำแปล ปารคุโน อันว่าบุคคลผู้ถึงฝั่งโดยปกติทั้งหลาย เวทานํ แห่งพระเวททั้งหลาย.
คำอธิบาย ปารคุโน เป็น อุ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า อันว่า...ทั้งหลาย เวทานํ ลงในฉัฏฐีวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า แห่ง...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับสอง.
๓๐. วิญฺญูหิ อุปสํเสโว.
คำแปล อุปสํเสโว อันว่าความเข้าไปส้องเสพ วิญฺญูหิ ด้วยผู้รู้วิเศษทั้งหลาย.
คำอธิบาย อุปสํเสโว เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า อันว่า แปลก่อน วิญญูหิ ลงในตติยาวิภัตติ พหุวจนะ แปลว่า ด้วย...ทั้งหลาย แปลเป็นอันดับที่สอง.
แปลไทยเป็นมคธ
ข้อ ๓๑ – ข้อ ๕๐
๓๑.ความเชื่อ ในพระพุทธเจ้าทั้งหลาย
คำแปล พุทฺเธ สทฺธา.
คำอธิบาย สทฺธา เป็น อา การันต์ อิตถีลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เอกวจนะ เรียงไว้ข้างหลัง พุทฺเธ ลงในสัตตมีวิภัตติ เอกวจนะ แปลว่า ใน เรียงไว้ข้างหน้า.
๓๒.ผล ของพระธรรม.
คำแปล ธมฺมสฺสฺ วิปาโก.
คำอธิบาย วิปาโก เป็น อ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ เรียงไว้ข้างหลัง ธมฺมสฺส ลงในฉัฏฐีวิภัตติ เอกวจนะ เรียงไว้ข้างหน้า.
๓๓. กุฏิทั้งหลาย ของสงฆ์.
คำแปล สงฆสฺส กุฏิโย.
คำอธิบาย กุฏิโย เป็น อิ การันต์ ปุงลิงค์ ปฐมาวิภัตติ พหุวจนะ &